Περιφέρεια

Η Κρήτη

Η Περιφέρεια Κρήτης είναι μία από τις 13 περιφέρειες της Ελλάδας. Περιλαμβάνει τη νήσο Κρήτη και μικρότερα νησιά όπως τη Γαύδο, τη Γαυδοπούλα, τη Δία, τη Χρυσή, το Κουφονήσι και τις νήσους Διονυσάδες.

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο και πολυπληθέστερο νησί της Ελλάδας και το πέμπτο σε έκταση μεγαλύτερο της Μεσογείου, μετά τη Σικελία, τη Σαρδηνία, την Κύπρο και την Κορσική. Η Περιφέρεια περιλαμβάνει τέσσερις (4) περιφερειακές ενότητες, το Ηράκλειο, το Λασίθι, το Ρέθυμνο και τα Χανιά, καταλαμβάνει συνολική έκταση 8.303 km2 με ακτογραμμή 1.046km και μέγιστο υψόμετρο στα 2.456μ στην κορυφή του Ψηλορείτη.

Πρωτεύουσα και μεγαλύτερη πόλη της είναι το Ηράκλειο, το οποίο είναι έδρα της Περιφέρειας Κρήτης. Με πληθυσμό 623.065 κατοίκων, περίπου 160 χιλιόμετρα νότια της ελληνικής ηπειρωτικής χώρας και εκτεινόμενη από τα δυτικά προς τα ανατολικά, βρέχεται βόρεια από το Κρητικό και νότια από το Λιβυκό πέλαγος. Αποτελεί σημαντικό κομμάτι της οικονομίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς της Ελλάδας, διατηρώντας τα δικά της πολιτισμικά στοιχεία. Κατά τα έτη 3000 π.Χ.–1400 π.Χ. άκμασε στο νησί ο Μινωικός πολιτισμός, ένας από τους πρώτους πολιτισμούς της Ευρώπης, με κυριότερα κέντρα του την Κνωσό, τη Φαιστό, τα Μάλια, τη Ζάκρο και τα Γουρνιά όπου βρέθηκαν ανακτορικά συγκροτήματα. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κρήτης είναι ημιαυτόνομη απαρτίζεται από την Αρχιεπισκοπή Κρήτης και οκτώ Μητροπόλεις και είναι εξαρτώμενη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Η Κρήτη είναι το μεγαλύτερο νησί στην Ελλάδα και το δεύτερο μεγαλύτερο της ανατολικής Μεσογείου μετά την Κύπρο. Βρίσκεται στο νότιο άκρο του Αιγαίου πελάγους και καλύπτει μια περιοχή 8.336 km². Ο μόνιμος πληθυσμός της είναι 623.065 κάτοικοι, ενώ ο πραγματικός, de facto, 682.928 σύμφωνα με την απογραφή του 2011. Έχει μήκος περίπου 260 χιλιόμετρα και ποικίλλει στο πλάτος από μέγιστο 60 χιλιομέτρων, από το ακρωτήριο Δίον έως το ακρωτήριο Λίθινο, σε ελάχιστο 12 χιλιομέτρων στον ισθμό της Ιεράπετρας στην ανατολική Κρήτη.

Το νησί είναι εξαιρετικά ορεινό με τρεις κύριες οροσειρές, την Ίδη (Ψηλορείτης) (2456 μ.) τα Λευκά Όρη (2454 μ.) και τη Δίκτη (Λασιθιώτικα Όρη) (2148 μ.) που το διασχίζουν κατά σειρά από τη δύση ως την ανατολή. Επιπλέον ορεινοί όγκοι είναι αυτοί της Θρυπτής (1476 μ) στα ανατολικά τα Αστερούσια Όρη (1231 μ.) στα νότια. Στα βόρεια του νομού Ρεθύμνης υψώνονται τα Ταλαία όρη (1088 μ.) καθώς και το αυτόνομο όρος Κέντρος (1777 μ.) στον ίδιο νομό.

Σε αυτά τα βουνά οφείλεται η ύπαρξη εύφορων οροπεδίων, όπως ο Ομαλός στα Λευκά Όρη, η Νίδα στην Ίδη και το Λασίθι, και το Καθαρό στη Δίκτη. Στο νησί υπάρχουν σημαντικά σπήλαια όπως το Δικταίο και το Ιδαίο άντρο. Κύριο μορφολογικό χαρακτηριστικό της Κρήτης είναι τα επιβλητικά φαράγγια όπως το διάσημο φαράγγι της Σαμαριάς, το φαράγγι Ίμπρου, το Κουρταλιώτικο φαράγγι, το Χα , το Φαράγγι των Νεκρών και το φαράγγι στο δάσος του Ρούβα.

Κλίμα

Η Κρήτη ανήκει στη μεσογειακή κλιματολογική ζώνη που προσδίδει τον κύριο κλιματικό χαρακτήρα της, ο οποίος χαρακτηρίζεται ως εύκρατος. Η ατμόσφαιρα μπορεί να είναι αρκετά υγρή, ανάλογα με την εγγύτητα στη θάλασσα. Ο χειμώνας είναι αρκετά ήπιος και υγρός, με αρκετές βροχοπτώσεις, ως επί το πλείστον, στα δυτικά τμήματα του νησιού. Η χιονόπτωση είναι σπάνια στις πεδινές εκτάσεις, αλλά αρκετά συχνή στις ορεινές. Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, η μέση θερμοκρασία κυμαίνεται στους 25 με 30 βαθμούς Κελσίου, οπωσδήποτε πιο χαμηλά από εκείνο την ηπειρωτική Ελλάδα. Η νότια ακτή, συμπεριλαμβανομένης της πεδιάδας της Μεσαράς και των Αστερούσιων ορέων, απολαμβάνει περισσότερες ηλιόλουστες ημέρες και υψηλότερες θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε σχέση με την υπόλοιπη μεγαλόνησο. Η χλωρίδα του νησιού απειλείται από τη βαθμιαία ανάπτυξη της κτηνοτροφίας.

Οικονομία

Η περιφερειακή οικονομία εξειδικεύεται σε οικονομικές δραστηριότητες που συνδέονται με την αγροτική οικονομία (19,4% της απασχόλησης) τον τουρισμό και το εμπόριο (35,4% της απασχόλησης). Με βάση την Ακαθάριστη Αξία Παραγωγής ο τουρισμός και το εμπόριο συγκεντρώνουν το 35% της οικονομικής δραστηριότητας, η γεωργία το 9%, η μεταποίηση/ενέργεια και οι κατασκευές το 9% με τη διαχείριση ακινήτων να προσεγγίζει το 10% (από 8% το 2005). Ο τουρισμός και σημαντικό τμήμα της αγροτικής και μεταποιητικής παραγωγής απευθύνονται στις διεθνείς αγορές.

Η δομή των εξαγωγών επιβεβαιώνει τις κλαδικές εξειδικεύσεις της περιφερειακής οικονομίας με κάποιες σημαντικές διαφοροποιήσεις. Οι εξαγωγές της Κρήτης αποτελούνται κυρίως από προϊόντα του πρωτογενή (59%) ενώ η μεταποίηση (30%) ενισχύει τη θέση της κυρίως λόγω της ισχυρής τοπικής βιομηχανίας πλαστικών (15%). Τα προϊόντα του πρωτογενή επηρεάζονται από καιρικές συνθήκες και χαρακτηρίζονται από χαμηλή προστιθέμενη αξία, παραμένουν όμως μια σταθερή διαχρονικά πηγή εξαγωγών. Δύο χώρες (Γερμανία και Ιταλία) απορροφούν το 47,5% των εξαγωγών της Περιφέρειας ενώ 10 χώρες το 75%. Από τις αναδυόμενες χώρες, η Κίνα έχει αρχίσει να απορροφά ένα αξιοσημείωτο ποσοστό εξαγωγών (2%) με προοπτικές ανόδου, ενώ η Ρωσία συμμετέχει με χαμηλά ποσοστά (0,9%). Εκτός από τις προαναφερόμενες οικονομικές δραστηριότητες στις οποίες εξειδικεύεται η Κρήτη, ισχυρός πόλος ανάπτυξης είναι η Έρευνα και Τεχνολογία, καθώς η Περιφέρεια διαθέτει σημαντικό εκπαιδευτικό και ερευνητικό δυναμικό, το οποίο συνέβαλλε ουσιαστικά στην οικονομική της ανάπτυξη και μπορεί να ενισχύσει σε μεγαλύτερο βαθμό την ανάπτυξη των παραγωγικών τομέων του νησιού. Κατά την περίοδο 2000 – 2008, η περιφέρεια αντιπροσώπευε το 7,8% του εθνικού GERD. Η περιφερειακή GERD αντιπροσώπευε το 0,95% του περιφερειακού ΑΕΠ, ποσοστό που υπερβαίνει τον εθνικό μέσο όρο (0,6%), είναι δε από τα υψηλότερα στην Ελλάδα. Στο επίπεδο των δημοσιεύσεων, τα εκπαιδευτικά και ερευνητικά ιδρύματα της Κρήτης έχουν κατακτήσει την πρώτη θέση στην Ελλάδα από άποψη απήχησης και διεθνών συνεργασιών, δημιουργώντας ισχυρές δικτυώσεις με άλλα ερευνητικά κέντρα εντός και εκτός Ευρώπης. Από την ανάλυση των δημοσιεύσεων και της απήχησης τους προκύπτει ότι το περιφερειακό σύστημα Ε&Τ επικεντρώνεται στις τεχνολογίες πληροφοριών και στις τεχνολογίες γενικού ενδιαφέροντος (Key enabling Technologies) όπως η βιοτεχνολογία και ιατρική τεχνολογία, ενώ διαθέτει κέντρα αριστείας (πχ πολυμερή και οπτική). Συμμετέχει σε κέντρα υποδομών ESFRI, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν υπό προϋποθέσεις ένα ισχυρό πόλο ανάπτυξης της τοπικής οικονομίας. Μεγάλος αριθμός δημοσιεύσεων αφορά σε επιστημονικά πεδία που σχετίζονται με τις παραγωγικές εξειδικεύσεις της περιφερειακής οικονομίας. Ενώ η ανάλυση των δημοσιεύσεων πιστοποιεί ένα υψηλό επίπεδο γνώσης η μετατροπή της σε αξιοποιήσιμες εφαρμογές τεχνολογικών λύσεων δεν είναι ανάλογη. Η Κρήτη, όπως και οι περισσότερες Περιφέρειες του Ευρωπαϊκού Νότου διατηρεί το δείκτη “πατέντες ανά κάτοικο” σε χαμηλά επίπεδα, επιβεβαιώνοντας ότι η ισχυρή συγκέντρωση ερευνητικών ιδρυμάτων δεν οδηγεί αυτόματα σε επιχειρησιακά αξιοποιήσιμη γνώση.

Δημογραφικά Χαρακτηριστικά

Ο πληθυσμός της Περιφέρειας Κρήτης βάσει της απογραφής του 2011 ανέρχονταν σε 623.065 κατοίκους και αντιστοιχούσε στο 5,76% του πληθυσμού της Ελλάδας.

Η Περιφέρεια Κρήτης διοικητικά διαιρείται σε τέσσερις περιφερειακές ενότητες, στους οποίους υπάγονται οι 24 δήμοι της περιφέρειας.