ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ & ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΚΡΗΤΗΣ

Η Πανεπιστημιούπολη Ρεθύμνου εκτείνεται σε μία περιοχή με αξιοσημείωτη χλωρίδα και πανίδα, στοιχείο που εξασφαλίζει τη δυνατότητα επαφής με το φυσικό περιβάλλον, σε συνθήκες πνευματικής ηρεμίας.

Το Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ρέθυμνο είναι ένα από τα ελάχιστα πανεπιστήμια της Ελλάδας που έχουν την τύχη να περιλαμβάνει δασική έκταση μεγάλη βιοποικιλότητας, με οικολογική αξία και αισθητικό κάλλος. Στην πραγματικότητα η Πανεπιστημιούπολη (κυρίως το νοτιοδυτικό μέρος της) όπως και το χωρίο Γάλλος βρίσκεται μέσα στο αναφερόμενο ως «Δάσος της ήμερης  βελανιδιάς» και δυστυχώς αποψιλώθηκε μέχρι σήμερα μεγάλο μέρους υφιστάμενων πολυετών δέντρων.

Μέσα στον χώρο της Πανεπιστημιούπολης περιλαμβάνεται ευτυχώς ακόμα και σήμερα ένα μικρό σε έκταση, αλλά αξιόλογο σε σημασία τμήμα ενός πανάρχαιου δασικού οικοσυστήματος, το οποίο αναφέρουν περιηγητές που επισκέφτηκαν την Κρήτη κατά τον ύστερο Μεσαίωνα, την Αναγέννηση και τα Νεώτερα Χρόνια και το περιγράφουν εντυπωσιασμένοι.

Τα γεωγραφικά όρια αυτού του δάσους ξεκινούν από τους πρώτους λόφους που περιτριγυρίζουν την πόλη του Ρεθύμνου και απλώνονται προς το νότο της ρεθεμνιώτικης ενδοχώρας, ενώ σταματούν μόνο όταν συναντήσουν τα προς βορρά πρανή των γεωλογικών σχηματισμών που ορθώνονται παράλληλα με τα νότια παράλια του Νομού Ρεθύμνης (όρη «Κρυονερίτης», «Τσιλίβδικας», «Κουρούπα», κ.ά.).

‘Οι κάτοικοι του γειτονικού Γάλλου εκμεταλλευόταν κάποτε από τους δασικούς πόρους του συγκεκριμένου δάσους της βελανιδιάς. Λόγω δε της χρησιμοποίησης τμήματος των καρπών (τα «καπάκια» από τα βελανίδια) για την παραγωγή ειδικής – πλούσιας σε τανίνες – βαφής για την επεξεργασία των δερμάτων στα ταμπακαριά, το δέντρο αυτό ονομάστηκε και ακούγεται ακόμα και σήμερα ως «βελανιδιά βυρσοδεψίας». Το ίδιο δένδρο ονομάζεται, επίσης, και «ήμερη βελανιδιά» (quercus pubescens;) πιθανότατα με στόχο να διακριθεί εμφατικά από τον περισσότερο γνωστό και «τραχύ» αδελφάκι του της Ορεινής Ζώνης «Πρίνο» ή «Κατσοπρίνι» (quercus coccifera).

Εκτός από τη μεγάλη ιστορική και πολιτισμική του αξία, οι βελανιδιές έχουν και μεγάλη οικολογική σημασία:
– Φιλοξενεί περιστασιακά σημαντικά είδη της πτηνοπανίδας που ενδέχεται να διαχειμάζουν μόνιμα σ’ αυτό, λόγω των σχετικά μικρών απειλών και ανθρωπογενών πιέσεων που δέχονται. Στο δάσος του Πανεπιστημίου έχουν παρατηρηθεί πολύ συχνά «Γερακίνες» (buteo buteo).
– Έχει πολύ μεγάλη βιοποικιλότητα σε άλλα είδη χλωρίδας.»

Παράλληλα:
– Συγκρατεί τα νερά της βροχής και το βόρειο περιαστικό τμήμα του προστατεύει το χώρο του Πανεπιστημίου όσο και το Ρέθυμνο από κίνδυνο πλημμύρας. Η κατασκευή κτηρίων (ΚΕΜΕ) στην ανατολική πλευρά ήδη δημιουργεί πλημμυρικά φαινόμενα στον κεντρικό δρόμο προς Γάλλου σε περιπτώσεις νεροποντής.

– Έχει ευεργετικές συνέπειες για την ποιότητα του ατμοσφαιρικού αέρα της πόλης του Ρεθύμνου .

– Έχει ολοφάνερη αισθητική αξία και αποτελεί χώρο περιπάτου.

Η παρούσα ΜΠΕ στην πραγματικότητα είναι εξαιρετική ενσωματώνει πολλά στοιχεία και είναι τεχνικά άρτια, παρότι δεν λαμβάνει υπόψη της τα παραπάνω γιατί δεν θα μπορούσε.

Αυτό δεν θα ήταν νομικά δυνατόν, γιατί δυστυχώς η πολιτεία δεν έχει εντάξει κανένα τμήμα της πανεπιστημιούπολης κάτω από δασική προστασία και έτσι δεν αναφέρεται σε κανένα αναρτημένο δασικό χάρτη.

Έτσι μέχρι σήμερα δεν υπάρχει θεσμικό καθεστώς της προστασίας αυτού του δάσους στο οικοσύστημα αυτό δεν θεωρείται από την πολιτεία ως σημαντικός οικολογικά χώρος και ως δάσος με την τυπική – νομική έννοια του όρου. Όπως επίσης, ότι κανένας από τους βιοτόπους του «Δάσους ήμερης βελανιδιάς» του βόρειου και κεντρικού Ρεθύμνου δεν θεωρήθηκε προστατευτέος σύμφωνα με τα κριτήρια της οδηγίας 92/43 Ε.Ο.Κ., με συνεπαγόμενο αποτέλεσμα να μην τύχει ένταξης στο Δίκτυο «Φύση – Natura 2000».

Ως αποτέλεσμα διαφαίνεται η πλήρης οικοπεδοποίηση του και αστικοποίηση του στο μέλλον. Ιδιαίτερα αν πιθανόν αντιμετωπιστεί ως τράπεζα γης για την δημιουργία και άλλων επεκτάσεων φοιτητικών οικισμών, γυμναστηρίων, αιολικών/ φβ πάρκων, σχολείων, εγκαταστάσεων, άλλων ΑΕΙ |(ΕΛΜΕΠΑ) δημιουργώντας μεγάλη πίεση πάνω από τον άξονα του ΒΟΑΚ. Ειδικότερα μέσα στο χώρο της Πανεπιστημιούπολης Γάλλου το δάσος αυτό δεν αποτυπώνεται καν.

Για τους παραπάνω λόγους σημαντικό είναι αφενός η έγκριση της ΜΠΕ, εφόσον δεν έχει τυπικό ή γραφειοκρατικό πρόβλημα, αλλά παράλληλα είναι ευκαιρία:

Α) γενικότερα η αναγνώριση της σημασίας του «Δάσους ήμερης βελανιδιάς» του βορειοκεντρικού Ρεθύμνου, η νομική «θωράκιση» του και η εκπόνηση – εφαρμογή διαχειριστικών μέτρων για τη σωτηρία του.

Β) Ειδικότεροι πρέπει το ΠΚ να δεσμευτεί στους παρακάτω στόχους προτεραιότητας:
– Αναγνώριση των οικολογικών λειτουργιών στο σχετικά μικρό τμήμα του «Δάσους ήμερης βελανιδιάς» που περικλείεται εντός των ορίων της Πανεπιστημιούπολης Γάλλου και αποτελεί ουσιαστικά το περιαστικό δάσος του Ρεθύμνου.Το δέντρο της βελανιδιάς δεν καίγεται εύκολα, γεγονός που το καθιστά πολύ ανθεκτικό στις πυρκαγιές.

– Λεπτομερειακή χαρτογράφηση αυτού του δάσους, αλλά και ιστορικών στοιχείων ξερολιθιές- μονοπάτια που κατασκευάστηκαν σε παλιότερες εποχές.

–Εκπόνηση φυτοτεχνικών και δασοτεχνικών μελετών φυτο και δασο-προστασίας και συντήρησης της χλωρίδας, αλλά και της πανίδας.

–Δημιουργία υπηρεσίας συντήρησης και πυροπροστασίας πρασίνου και μονοπατιών.

–Κάθε άλλο μέτρο ανάπτυξης περιβαλλοντικής συνείδησης κ διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος.

Σας ευχαριστούμε και πιστεύουμε να παρέμβετε ουσιαστικά και δημιουργικά

Πηγές διαδίκτυο και κυρίως http://www.ecocrete.gr

Περισσότερες πληροφορίες και Χαρακτηριστικά

http://www.velanidodasos.gr/oaktree/
Τα χαρακτηριστικά της ήμερης βελανιδιάς που καθιστά το βελανιδοδάσος μοναδικό σε εθνικό επίπεδο είναι:

•  Η αργή ανάπτυξή του και η πολύ μεγάλη διάρκεια ζωής. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η βελανιδιά για να μεγαλώσει και να φτάσει στην πρώτη της καρποφορία χρειάζεται να περάσουν περίπου 60 χρόνια. Η ηλικία των περισσότερων βελανιδιών στο βελανιδοδάσος Ξηρομέρου εκτιμάται ότι είναι από 300 έως 800 ετών.
• Είναι δέντρο ημιαειθαλές, δηλαδή χάνει το φύλλωμά του σταδιακά από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Ιανουάριο. Αυτό επιτρέπει την ομαλή αποικοδόμηση των οργανικών ουσιών που περιέχονται στα φύλλα και συμβάλλει στον εμπλουτισμό του εδάφους με θρεπτικά συστατικά, βοηθώντας στην ανάπτυξη και άλλων φυτών.
• Το δέντρο της βελανιδιάς δεν καίγεται εύκολα, γεγονός που το καθιστά πολύ ανθεκτικό στις πυρκαγιές, ενώ μετά από το ξέσπασμα μιας πυρκαγιάς μπορεί και πρεμνοβλασταίνει πολύ εύκολα επιταχύνοντας σημαντικά την φυσική αναγέννηση του δάσους. Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί ότι τα δέντρα που έχουν αναπτυχθεί από πρέμνα έχουν χαμηλότερης ποιότητας ξυλεία από τα δέντρα που προέρχονται από σπόρους.
•  Αναπτύσσει εκτεταμένο ριζικό σύστημα που εκτείνεται σε μεγάλη έκταση γύρω από το δέντρο και σε μεγάλο βάθος, συμβάλλοντας στην κατακράτηση των εδαφών και στον εμπλουτισμό της υπόγειας υδροφορίας.
• Λόγω του εκτεταμένου ριζικού συστήματος τα άτομα της βελανιδιάς φύονται σε αραιές αποστάσεις μεταξύ τους, γεγονός που επιτρέπει ενδιάμεσα την ανάπτυξη πολύ πλούσιας θαμνώδους και ποώδους βλάστησης, λόγω των εξαιρετικών συνθηκών και του μικροκλίματος που επικρατεί εκεί.
• Στην αρχαία Ελλάδα, η βελανιδιά – δρυς, ήταν αφιερωμένη στο Δία και θεωρούνταν ότι είχε τη δύναμη να χρησμοδοτεί. Η δύναμη αυτή αποδιδόταν κυρίως στις δρυς του δάσους της Δωδώνης. Όλα τα βελιδοδάση (δρυμώνες) θεωρούνταν ότι είναι κατοικία των Αμαδρυάδων Νυμφών και, συνεπώς, κάθε βελανιδιά πιστευόταν ότι αντιπροσώπευε και μια Αμαδρυάδα Νύμφη. Για το λόγο αυτό πίστευαν ότι πέθαινε και μια Αμαδρυάδα Νύμφη, όταν ξεραινόταν ή κοβόταν μια βελανιδιά! Τα φύλλα της αποτέλεσαν τις διακοσμήσεις χρυσών στεφάνων και ιδίως του χρυσού στεφανιού του βασιλιά της Μακεδονίας Φιλίππου Β΄.